Përballja me të shkuarën e regjimit komunist ka bërë bashkë të rinj nga nga Europa si, Gjermania, Ukraina, Polonia, Bullgaria e Shqipëria të cilët u mblodhën në ish-kampin famëkeq të komunizmit në Spaç për ta pastruar si kontribut në ruajtje të kujtesës.
Ambasada Gjermane Tiranë apelon duke u shprehur se Spaçi të mos mbulohet nga bari i harresës
“Në kuadër të një iniciative ndërkombëtare të rinj nga Gjermania, Ukraina, Polonia, Bullgaria e Shqipëria u mblodhën në ish-kampin famëkeq të komunizmit në Spaç për të kontribuar në ruajtjen e kujtesës mbi krimet e së shkuarës – ata pastruan këtë vend famëkeq në mënyrë që të vizitohet në respekt të atyre që kanë vuajtur burgimin në Spaç. Kjo nisëm synon të kontribuojë edhe në përballjen me të shkuarën”, shprehet Ambasada Gjermane Tiranë.
Po ashtu, Ambasada Gjermane Tiranë ka shpërndarë një video (DW) ku të rinj evropian dhe shqiptar pastrojnë burgun e spaçit.
Spaçi ishte burgu me punë të detyruar, i ndërtuar më 1968. Ndërtimi i tij u bë nga Ministria e Punëve të Brendshme në kohën e diktaturës komuniste duke shfrytëzuar të burgosurit ordinerë me punë të detyruar.
Burgut i Spaçit, nisi me 600 të burgosur politikë, që u shpërngulën nga kampi me punë të detyruar i Elbasanit. Në fillim kampi përbëhej nga disa baraka të vogla të ndërtuara nga Drejtoria Gjeologjike në 1956-n. Puna në galeri bëhej me tre turne dhe pa asnjë lloj sigurimi teknik.
Norma e punës ishte 4 vagonë mineral për dy të burgosur e ai që s’e realizonte, e lidhnin me kavo të zhveshur në pemët jashtë galerive. Nga trajtimi mizor më 21 maj të vitit 1973 të burgosurit u hodhën në revoltë, e cila më pas u cilësua si revolta e parë me karakter politik në Shqipëri gjatë viteve të diktaturës.
Burgu arriti një kapacitet prej 3000 të burgosur politikë. Ai ka qenë ndër burgjet më mizorë të diktaturës komuniste, ku përveç torturave, nuk kanë munguar edhe vrasjet pa gjyq dhe sot janë qindra varre të humbura nën rrënojat dhe honet e rrethinave të burgut të Spaçit.
Shqipëria do të bëhet me një vend kujtese për ish-të përndjekurit politike të kohës së diktaturës komuniste, pasi Fondi Botëror i Monumenteve ka përzgjedhur burgun e Spaçit si një vend i memories kombëtare në kohën e diktaturës.
Qeveria shqiptare në afro 5 vite qeverisje ka arritur të kurojë një sërë çështjes si dëmshpërblimi i të burgosurve politikë që janë gjallë me tetë këste, ndërtimin e dy muzeve si Bunk’Art 1 dhe Bunk’Art 2, hapja e dosjve të ish-spiunve të sigurimit të shtetit të kohor së komunizmit si dhe shpalljen muze të burgut të Spaçit.
Kurimi i të shkuarës dhe procesi në vazhdim i dekomunistizimit janë prioritete e qeverisë Rama në mandatin e dytë të saj për të përndjekurit politik të regjimit komunist.