Miliona njerëz tashmë kanë marrë vaksinën, miliona të tjerë po e presin dhe të gjithë kanë të njëjtat pyetje: Është e sigurt? A do të kem ethe? A do të duhet akoma ta mbaj maskën? Këtu janë përgjigjet nga shkenca dhe ekspertët.
A është e vërtetë që efektet anësore të dozës së dytë mund të jenë serioze?
Dhimbja e kokës, dhimbja e trupit dhe lodhja janë më të zakonshmet tek ata që kanë marrë dozën e dytë të Pfizer-BioNTech dhe Moderna.
Simptomat shpesh janë të njëjta me ato të një gripi të keq. Këto efekte anësore mund edhe të mos ndodhin, por është më mirë të parashikoni mundësinë që të merrni disa ditë pushim.
Në Shtetet e Bashkuara, vetëm 7% e njerëzve përjetuan të dridhura dhe ethe pas dozës së parë, por 26 për qind i kishin këto efekte pas të dytës. Efektet anësore janë një sinjal që sistemi imunitar po përgatitet për të sprapsur virusin.
Nëse nuk ka efekte anësore, a do të thotë se vaksina nuk funksionon?
Shumë njerëz nuk kanë pasur asnjë efekt anësor pas bërjes së vaksinës, por kjo nuk do të thotë se sistemi imunitar nuk ka reaguar. 95 për qind e pacientëve të vaksinuar me Moderna, të cilët nuk kishin asnjë ankesë pas injeksionit ishin plotësisht të mbrojtur nga virusi.
Të rinjtë dhe gratë kanë reagime më të forta ndaj vaksinës sesa njerëzit e moshuar, sistemi imunitar i të cilëve është dobësuar. Sidoqoftë, vaksina gjithashtu ofron mbrojtje për njerëzit, sistemi imunitar i të cilëve është dobësuar rëndë nga sëmundjet para-ekzistuese, të tilla si kanceri ose HIV.
A janë gratë më të prira ndaj efekteve anësore?
Femrat prodhojnë pothuajse dy herë më shumë antitrupa sesa meshkujt kur marrin një vaksinë. Në një studim të 13 milionë dozave të injektuara në Shtetet e Bashkuara, rezultoi se edhe në vaksinën Covid, efektet anësore ishin më të shpeshta te gratë.
Reagimet e ashpra ndaj vaksinës janë shumë të rralla, por pothuajse të gjitha rastet e anafilaksisë kanë ndodhur te gratë. Por e njëjta gjë vlen për vaksinat kundër gripit. Fruthit, shytave dhe hepatitit. Estrogjeni femëror mund të stimulojë përgjigjen imune, ndërsa testosteroni mashkull mund ta zbusë atë.
A rekomandohet të merrni një qetësues të dhimbjeve para injeksionit?
Më mirë jo. Zbutësit e dhimbjeve të tilla si cetaminophen ose ibuprofen, mund të parandalojnë dhimbjen e krahut, dhimbjen e kokës ose ethet, por ato gjithashtu mund të zbusin edhe përgjigjen imune të trupit.
Bën ta marrësh më vonë?
Nëse sëmundja është e menaxhueshme pa ilaçe kundër dhimbjes, është më mirë të mos e merrni, pasi ato mund të zbusin disa nga efektet e vaksinës.
A janë efektet anësore më të forta nëse e keni kaluar Covid?
Disa hulumtime kanë treguar reagime më të forta ndaj vaksinës nga njerëzit tashmë të infektuar me virus. Prania e efekteve anësore të rëndësishme pas dozës së parë, mund të jetë një shenjë që ju jeni infektuar në të kaluarën në mënyrë asimptomatike.
A mbron vaksina nga mutacionet e virusit?
Vaksinat që janë aktualisht në dispozicion janë efektive kundër variantit anglez. Mutacionet e identifikuara në Afrikën e Jugut dhe Brazil janë më të rrezikshme, sepse ata ende arrijnë të anashkalojnë antitrupat e njerëzve të vaksinuar.
Por në çdo rast, vaksinat kanë një shkallë të lartë të efikasitetit edhe kundër këtyre varianteve dhe mbrojnë nga zhvillimet më serioze të infektimit. Shkencëtarët po zhvillojnë shtytës për të neutralizuar edhe mutacionet më rezistente. Luftimi i një varianti është shumë më i lehtë dhe më i shpejtë sesa bërja e një vaksine.
A mundet që dikush që e ka kaluar Covid të bëjë vetëm një dozë të vaksinës?
Disa studime kanë dalë në përfundimin se një dozë mund të jetë e mjaftueshme për të mbrojtur ata që tashmë e kanë pasur Covid-19. Por udhëzimet e institucioneve shëndetësore nuk kanë të njëjtin mendim. Çështja e një pasaporte vaksinimi mund të lidhet gjithashtu me demonstrimin se procedurat e parashikuara janë ndjekur deri në vaksinimin e dytë. Linjat ajrore gjithashtu mund të kërkojnë prova se janë bërë të dy vaksinimet.
A duhet të vazhdoj të mbaj maskën pas injektimit?
Më mirë po. Shkencëtarët janë ende të ndarë nëse një vaksinë mund të jetë ende ngjitëse dhe është më mirë të vazhdoni të mbroni veten dhe të tjerët derisa shumica e njerëzve të imunizohen. Ata që kanë marrë vaksinën mund të ndihen ende shumë të mbrojtur: është jashtëzakonisht e vështirë të shkojnë në spital për shkak të Covid.
(Rekomandimet e raportuara u shprehën për New York Times nga Dr. Paul Offit, një profesor i Universitetit të Pensilvanisë dhe anëtar i grupit këshillimor të vaksinave të Administratës së Ushqimit dhe Barnave.)