Një lumë në Ballkan, i njohur për bukurinë e tij mahnitëse natyrore, është shndërruar në një grumbull plehrash lundrues gjigant, mes motit të keq, i përkeqësuar nga keqmenaxhimi i gjatë.
Tonelata me shishe plastike, fuçi të ndryshkura, goma të përdorura, pajisje shtëpiake, drurë dhe mbeturina të tjera janë grumbulluar pas një pengese në lumin Drina në Bosnje-Hercegovinë, e cila gjarpëron nëpër kodra pyjore.
Pjesa më e madhe e këtyre mbeturinave u hodh në grumbullimet buzë lumenjve të rregulluara keq ose direkt në rrugët ujore që kalojnë nëpër tre vende të Ballkanit, duke u grumbulluar pas pritave ndërsa rrjedh në drejtim të rrymës.
Barriera e instaluar nga një hidrocentral boshnjak, disa kilometra në rrjedhën e sipërme nga diga e tij pranë Vishegradit, një qytet në Bosnjën lindore që është kthyer në një vend mbetjesh, ankohen aktivistët vendas të mjedisit.
Shiu i dendur dhe moti jashtëzakonisht i ngrohtë gjatë javës së kaluar kanë bërë që shumë rrugë ujore në Bosnje, Serbi dhe Mal të Zi të vërshojnë, duke përmbytur zonat afër dhe duke detyruar shumë njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre.
Dejan Furtula i grupit mjedisor Eko Centar Vishegrad tha se “rrjedhja e madhe e mbeturinave” nuk po ndalet, pavarësisht nga reshjet e rrëmbyeshme dhe përmbytjet që ulen.
Lumi Drina rrjedh 346 kilometra nga mali veriperëndimor i Malit të Zi përmes Serbisë dhe Bosnjës. Shumë nga degët e saj janë të njohura për ngjyrën e tyre smerald dhe peizazhin që të lë pa frymë.
Rreth 10,000 metra kub mbeturina vlerësohet të jenë grumbulluar pas barrierës së plehrave të lumit Drina ditët e fundit, tha Furtula.
E njëjta sasi është tërhequr vitet e fundit nga lumi.
“Rrezik i madh mjedisor dhe shëndetësor”
Pastrimi i mbeturinave nuk është fundi i çështjes. Heqja e mbeturinave zgjat mesatarisht deri në gjashtë muaj. Por përfundon në një landfill lokal në Vishegrad, për të cilin Furtula tha se i mungon kapaciteti për të trajtuar mbetjet e vetë qytetit.
“Zjarret në vendgrumbullim janë gjithmonë të ndezura”, tha ai, duke i quajtur kushtet atje “jo vetëm një rrezik i madh mjedisor dhe shëndetësor, por edhe një turp i madh për të gjithë ne”.
Dekada pas luftërave shkatërruese të viteve 1990 pas shpërbërjes së Jugosllavisë, Ballkani mbetet prapa pjesës tjetër të Evropës si ekonomikisht ashtu edhe në lidhje me mbrojtjen e mjedisit.
Vendet kanë bërë pak përparim në ndërtimin e sistemeve efektive dhe të shëndosha mjedisore të depozitimit të mbetjeve, pavarësisht se kërkojnë anëtarësimin në BE dhe miratimin e disa ligjeve dhe rregulloreve të bllokut.
Landfillet e paautorizuara të mbeturinave pikasen në kodrat dhe luginat në të gjithë rajonin, ndërsa mbeturinat e rrugëve dhe qeset plastike zbukurojnë pemët.
Përveç ndotjes së lumenjve, shumë vende në Ballkanin Perëndimor kanë probleme të tjera mjedisore.
Një nga më të ngutshmet është niveli jashtëzakonisht i lartë i ndotjes së ajrit që prek një sërë qytetesh në rajon.
“Njerëzit duhet të zgjohen nga problemet si kjo”, tha banori i Vishegradit Rados Brekaloviç.
