Që kur shërbente në Ambasadën amerikane në Moskë mes viteve 2012 dhe 2015, nënkoloneli Alexander Vindman ka kuptuar se konfrontimi me Putin-in ishte vetëm çështje kohe.
Kjo pasi lideri rus ishte inkurajuar nga perceptimi i dobësisë amerikane.
I lindur 46 vjet më parë në Ukrainë, ai mbërriti në Amerikë si refugjat në moshën 4-vjeçare.
Ai ishte dëshmitar i telefonatës së 25 korrikut 2019 në të cilën presidenti i atëhershëm i SHBA-ve i kërkoi Zelensky-t të hetonte Joe Biden-in dhe djalin e tij Hunter.
Ai, tani është në mesin e ekspertëve që po i kërkojnë Biden-it të dërgojë ndihmë vendimtare ushtarake në Kiev, duke përfshirë ato për të kontrolluar qiejt dhe për të goditur avionët dhe depot e raketave ruse përtej kufirit.
A e zbuluat bisedën telefonike Trump-Zelensky me besimin se ky lloj korrupsioni do të minonte mbështetjen dypartiake për Ukrainën?
E denoncova atë telefonatë sepse kisha frikë se po krijoheshin kushtet për luftë. Jemi në këtë luftë për shkak të korrupsionit që ndodhi në verën e 2019-ës dhe gjatë shkarkimit të mëvonshëm dhe për pjesën tjetër të mandatit të Trump-it, me lëvdatat e tij për Putin-in para dhe pas fillimit të konfliktit.
Mendoj se ka një lidhje të drejtpërdrejtë midis fajësimit dhe kësaj lufte: ishte një sinjal tjetër për Putin-in se Ukraina nuk gëzonte mbështetjen dypartiake dhe se struktura republikane nuk do ta mbronte atë.
E pyeta veten: po sikur të kisha heshtur?
Biden-i do të kishte konkurruar në zgjedhje me një njollë dhe ndoshta Trump-i do të kishte fituar, do të ishte në mandatin e dytë, do të vazhdonte të minonte demokracinë amerikane.
Ndoshta do t’i kishte dhënë fund aleancës me NATO-n dhe të mirëpriste agresionin rus në Ukrainë.
Në përgjithësi, mendoj se do të ishte më keq.
Po propozoni një program Huadhënie-Qiraje si gjatë Luftës së Dytë Botërore, për t’i ofruar menjëherë Kiev-it sasi të mëdha ndihme luftarake, duke përfshirë aeroplanë nga vendet fqinje. A ka gjetur konsensus?
Ka një konsensus në rritje mes popullatës që e shtyn qeverinë të bëjë më shumë.
Kam takuar dhjetëra kongresmenë dhe senatorë, shumica e Kongresit janë në favor, por me afrimin e zgjedhjeve të ndërmjetme, ata hezitojnë të kritikojnë administratën.
Si mbështetës i Biden-it, besoj se është më mirë të kritikosh në mënyrë konstruktive edhe sepse një dështim do të kishte ndikim në zgjedhje.
Po shkojmë në drejtimin e duhur, por kam frikë se po ndodh shumë ngadalë në krahasim me fushën e betejës.
Katër javët e ardhshme janë kritike. Nëse Putin-i siguron Lindjen dhe Mariupol-in, lufta nuk do të përfundojë këtu. Ajo do të vazhdojë të shtyhet drejt perëndimit.
E vetmja mënyrë që mund të përfundojë është nëse Rusia në katër deri në pesë javët e ardhshme mposhtet sistematikisht, betejë pas beteje, duke i penguar ata të vazhdojnë operacionet e mëdha luftarake.
Në atë moment ai mund të bëhet një konflikt i ngrirë ose më i vogël, se sa kjo luftë e gjerë dhe katastrofike.
Deri më tani, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-ja kanë qenë mënjanë, ukrainasit vendimtarë. Problemi është se edhe ukrainasit kanë pësuar humbje.
Putin-i përdor kërcënimin bërthamor për të frikësuar NATO-n. Si i vlerësoni rreziqet e përshkallëzimit?
Politikanët në të dy anët e Atlantikut besojnë se rreziku është një konfrontim i drejtpërdrejtë në afat të shkurtër me Rusinë, por rreziku i vërtetë është ai i një lufte të gjatë, një katastrofe njerëzore, me përdorimin e mundshëm të armëve kimike, provokimeve bërthamore…
Në historinë e shekullit të XX-të, janë luftërat e gjata që në fund përfshijnë Amerikën dhe pjesë të mëdha të Evropës.
Mund të vazhdojë me vite ose të përfundojë në gjashtë muaj.
Rusët kanë pësuar humbje të mëdha, nuk kanë mjete të menjëhershme, por janë një vend me 140 milionë banorë, me sasi të mëdha mjetesh ushtarake, të mbajtura në magazina, që shtrihen sa të sheh syri.
Por mendoj se ata do të tërhiqeshin prej tyre nëse do të ishin të suksesshëm, përkundrazi do të vazhdojnë të pësojnë humbje, nuk mund të besoj se Rusia mund ta mbajë këtë nivel luftimesh për më shumë se gjashtë muaj.
A do të dërgohen në Kiev avionët që ai kërkon?
Aeroplanët janë bërë çështje e nxehtë, çështja është politizuar. Administrata u kundërshtua aq shumë sa do të dukej si një kthim prapa.
A kanë gabuar këshilltarët e Biden-it?
Pikërisht. Nuk është presidenti, janë drejtuesit e Këshillit të Sigurisë Kombëtare, njerëzit që keqmenaxhuan Afganistanin. Tani po bëjnë të njëjtën gjë me Ukrainën.
Ata nuk po dëshmojnë se janë të aftë të parandalojnë që lufta e ftohtë të kthehet në një luftë të nxehtë.
A ka nga ata që besojnë se Kiev-i duhet të bëjë lëshime të forta në negociatat me Putin-in?
Edhe në Shtëpinë e Bardhë ka njerëz që do të pranonin se Rusia do të merrte pjesë më të mëdha të Ukrainës jugore dhe lindore që do ta dobësonin Kiev-in aq sa për ta shtyrë atë për të negociuar.
Ata mendojnë se pas disa sukseseve, Putin-i do të ndalet, por nuk është kështu. Ai do ta inkurajojë atë dhe kjo do të shërbejë vetëm për zgjatjen e luftës.
A dëgjon edhe Shtëpia e Bardhë opinione të ndryshme?
Është një grup ekspertësh të konsultuar rregullisht që i kanë thënë këto gjëra… kështu që edhe unë i kam thënë dhe mendoj se tashmë dihet mirë se pse nuk kemi arritur të bindim Shtëpinë e Bardhë pas dyerve të mbyllura, në agjenci dhe në departamente debati vazhdon.
Edhe përpara se të fliste për gjenocidin, Biden-i ka thënë se “Putin-i duhet të largohet” dhe se është kritikuar.
Mendoj se presidenti e pranon se nuk mund të vazhdojmë më si më parë me Putin-in, kjo nuk do të thotë se ka një politikë të saktë për ta rrëzuar atë.
Problemi është se shumë nga stafi janë me presidentin për një kohë të gjatë, janë besnikë ndaj tij edhe presidenti është ndaj tyre, por kjo është receta për katastrofë nëse nuk janë gati ta këshillojnë në mënyrë kritike kur është e nevojshme, në vend që të përpiqen ta mbrojnë duke e dëmtuar.
Kjo ndodh kur ke një ndjekës që ndihet përgjegjës ndaj jush dhe jo ndaj vendit.
A mund të fitojë përsëri Trump-i në 2024-ën?
Zgjedhjet në Serbi dhe Hungari kanë treguar se ende ekzistojnë kushtet themelore për populizëm dhe nacionalizëm etnocentrik që kanë lejuar ngritjen e liderëve autoritarë.
Lufta në Evropë nuk i fshin ato, por tregon më qartë dallimin midis së mirës dhe së keqes, të drejtës dhe të gabuarës, demokracisë dhe diktaturës dhe do ta bëjë më të vështirë fitoren për Marine Le Pen.
Forca e Trumpi-t ka mbaruar, ai mund të jetë kandidati republikan, por nuk do të fitojë.
Jam i shqetësuar për një version më të zgjuar të tij, si Ron DeSantis, Josh Hawley, Ted Cruz, Tom Cotton, që dinë të përdorin qeverinë dhe institucionet.
A do të largoheshin edhe ata nga NATO-ja?
Trump-i nuk e kupton NATO-n dhe rëndësinë e saj, këta dhe politikanë të tjerë janë më të sofistikuar, por janë edhe populistë. Ndaj varet se çfarë premtojnë në fushatën zgjedhore.
Do të jetë më pak e rrezikshme për NATO-n, por më e rrezikshme për demokracinë dhe institucionet demokratike amerikane.
Me uniformë ushtarake gjatë shkarkimit, e siguroi babanë se ndryshe nga BRSS-ja ku të thuash të vërtetën kushton jetë, në Amerikë “gjithçka do të ishte mirë”.
Por ai pagoi një çmim të lartë. U shoqërua nga Shtëpia e Bardhë, vëllai i tij binjak u përjashtua gjithashtu nga administrata, ai u largua nga ushtria pas dështimit të tij për t’u graduar në kolonel, i parë si një dënim për shkarkimin.
Unë ia dal. Po bëj më të mirën. Dua të falënderoj Italinë, sepse kaluam tre-katër muaj afër Romës, në bregdet, kur u larguam nga Bashkimi Sovjetik, para se të mbërrinim në Amerikë. Është një kujtim i bukur.
“Corriere della Sera”, përshtatur nga “Albanian Post”.