Një blogger Spanjoll ka bërë një artikull befasues pas vizitës së tij në Shqipëri, ku tregon eksperiencën e veçantë.
‘Sheshi “i rehatshëm” Skënderbej në Tiranë’. Kështu e cilëson blogeri spanjoll sheshin në qendër të Tiranës, ndërsa flet me dashuri pamjen spektakolare dhe mbresat që i ka lënë.
Turisti flet me superlativa për rimodelimin e sheshit, ku nuk lë pa përmendur shatërvanet dhe peisazhin që i ofrohej nga maja e Kullës së Sahatit.
Gjithashtu flet edhe pak për historinë e sheshit Skënderbej, muezun, operën, bunkeret dhe Piramidën.
Artikulli i plotë:
E shoh Skënderbeun me krenari dhe kënaqësi në sheshin që mban emrin e tij. Nga maja e kalit shikimi duhet të jetë i jashtëzakonshëm. Heroi kombëtar, me flamurin shqiptar që mbante anën e tij, ka dëshmuar larjen spektakolare të fytyrës që ka ndodhur në sheshin qendror të vendit. Një hapësirë (çuditërisht) e transformuar, e hapur për njerëzit që të kënaqen. Tirana, dhe shqiptarët, mund të mburren me një nga sheshet më të banueshme në botë.
Dikur një vend kaotik, i populluar me makina dhe shumë zhurmë, tashmë është kthyer në një zonë të madhe për këmbësorë, me lulishte rreth e qark sheshit dhe shatërvane për t’u freskuar gjatë verës.
Kaosi që qeveriste sheshin i kishte hapur rrugë një oazi pa tym. Disa tymosje që janë kthyer në ujë. Një ujë që është gëzimi i fëmijëve. Një ujë që freskon të moshuarit. Automjetet kishin ndryshuar, pemët dhe uji gjenden kudo. Pak vende kanë ndryshuar shumë në një vit, si sheshi kryesor në Tiranë.
Një shesh i rimodeluar
Sheshi Skënderbej që i takon të gjithë shqiptarëve dhe në të cilin është menduar që të gjithë të përfaqësohen. Sheshi më i madh ballkanik (ndoshta) ishte shtruar me pllaka guri nga secili nga qoshet e Shqipërisë . Bëhej fjalë për përfaqësimin e unitetit kombëtar. Që secili prej shqiptarëve të ndihej i pasqyruar në të. Sheshi që tani është krenaria jo vetëm e heroit që shohim të hipur mbi kuaj, por (pothuajse) të gjithë shqiptarëve.
Duke ecur dhe duke zbuluar kryeqytetin shqiptar, kudo që të shkoni, përfundoni duke arritur në sheshin kryesor të qytetit. Në qendër jo vetëm të Tiranës, por të vendit. Balta i ka lënë rrugën kalldrëmeve. Trafiku dhe zhurmat i kanë lënë vend banorëve dhe bisedave. Ndërtesat emblematike që rrethojnë sheshin, edhe pse janë të njëjta me ato antiket, duken ndryshe.
Jo i vjetër sa edhe kryeqytete të tjera evropiane, Tirana, e populluar që nga antikiteti, u themelua në shekullin e shtatëmbëdhjetë nga një gjeneral turk (Barkinzade Süleyman Paşa). Pak nga pak ajo po fitonte rëndësi për shkak të tregtisë dhe kalimit të karvanëve. Në vitin 1920, pas pavarësisë së vendit, u zgjodh kryeqyteti i Shqipërisë. Pra afër kryeqyteteve të tjera evropiane dhe akoma kaq të ndryshme. Është një kontakt i caktuar surreal që e bën atë më shumë se tërheqës. Pa dyshim Sheshi Skënderbej është vendi më emblematik dhe më i shquar.
Muzeu, opera dhe xhamia
Muzeu Kombëtar i Historisë, me ekspozitat e saj dhe “kujtimin” e diktatorit paranojak Hoxha, është një nga emblemat e qytetit, por jo i vetmi në shesh. Ai qëndron për muralin popullor ku përfaqësohet marshimi i historisë shqiptare. Pa dyshim një fillim i mirë për të zbuluar sheshin qendror të Tiranës.
Për shkak të kuptimit dhe historisë së saj, një nga ndërtesat më të rëndësishme të sheshit është xhamia e tij Et’hem Bey. Është një nga disa ndërtesa osmane që mbeten në kryeqytet. Mbyllur gjatë viteve të Regjimit komunist, është në funksionim për momentin. Tempull fetar që mirëpret vizitorët me gëzim, dashamirësi dhe që fsheh disa afreska të habitshme për shkak të pazakonshmërisë së tyre në xhami.
Drejt tij, u ngjita në kullën e sahatit, nga e cila i ngula sytë në shesh dhe njerëzit që ecin. Pak pikëpamje kaq bukur në Tiranë. Ka perëndime që nuk harrohen. Shihja nga maja e Kullës së Sahatit njerëzit që kalonin dhe argëtoheshin në Sheshin Skënderbej, është një lumturi.
Një tjetër ndërtesë e shquar në shesh është Pallati i Kulturës, ku ndodhet Teatri Kombëtar i Operës. Për ata që nuk e shohin atë vetëm nga jashtë, kam një lajm të mirë. Biletat në opera janë të përballueshme, veçanërisht në krahasim me vendet e tjera.
Rrethinat e sheshit kanë gusto italiane, pasi gjatë sundimit të Zogut (ndërmjet 1928 dhe 1939) arkitektët italianë ishin të punësuar për planifikimin e qytetit. Ndërtesat e Ministrisë të ndërtuara gjatë kontrollit të shkurtër të Musolinit në qytet. Megjithëse nuk ndodhen në mes të sheshit, ne i gjejmë shumë afër ndërtesat më ekstravagante dhe më të çuditshme të kryeqytetit dhe të vendit.
Piramidat dhe bunkerët në Tiranë
Kur ne dëgjojmë për piramidat, mendojmë për Egjiptin. Rezulton se kryeqyteti shqiptar është disi i çuditshëm: Piramida e Tiranës, e njohur dhe e diskutueshme. Ndërtuar si një muze përkujtimor i diktatorit Hoxha, pritet të ketë një funksion që kënaq shumicën (ndoshta në këtë pikë tashmë është vendosur e ardhmja e saj). Në vizitat e mia, funksioni kryesor ishte të rrëshqisje. Të miturit, dhe jo aq të vegjël, ngjiten në muret e tyre dhe rrëshqasin poshtë.
Nëse piramida shfaqet si diçka e çuditshme në kryeqytetin shqiptar, jo më pak janë bunkerët e saj. Pak gjëra më mirë tregojnë paranojën e Hoxhës se ndërtimi i tyre mbron të gjithë vendin në parashikimin e një sulmi bërthamor nga ana e një vendi të huaj. Aktualisht dy prej tyre janë bërë qendra arti dhe suvenire nga koha e diktaturës.
Bunkart i parë është vendosur në periferi të qytetit, dhe i dyti disa metra nga sheshi kryesor. Këto ishin vende të sigurta përballë një sulmi dhe pushtimi. Sigurisht, një strehë që do të shërbente vetëm për klasën sunduese. Qyteti do të lihej jashtë. Një qytet që tani mund t’i shijojë ato.
Bunkart2, i hapur për publikun në vitin 2016, ishte ish bunker anti-bërthamor i Ministrisë së Brendshme. E ndërtuar në vitet ’80, është një strukturë me më shumë se 20 dhoma, një apartament për ministren dhe një auditor ndër variacione të tjera. Është menduar nëpërmjet përdorimit të ri që është dhënë, për të ruajtur kujtesën kolektive. Duke ndjekur varësinë e tyre ne shohim historinë e policisë politike shqiptare, “Sigurimi” dhe arrijmë në idenë e mizorive të kryera. Gjëja më e mirë është se jeta ndonjëherë na befason për të mirë. Sot bunkeri është një muze i dedikuar për viktimat e terrorit komunist nga Hoxha. Cilat janë gjërat.
Bukuria e shesheve në qytete është se ata mund të gëzohen nga kalimtarët. Që ata të jenë vendi i bashkëjetesës dhe i takimit. Pak vende kanë ndryshuar aq shumë, dhe për të mirë, në vitet e fundit. Pak qytete na tregojnë se si të marrësh veten për mirë. Pak kryeqytete na ofrojnë një përzierje stilesh si Tirana. Ajo që në qytete të tjera do të ishte marrëzi, ekstravagancat e kryeqytetit shqiptar unë i perceptoj si më të zakonshmet në botë. Përfshirë edhe prania e Nënë Terezës.