Daniel Finkelstein shkruan një rubrikë javore politike për The Times . Përpara se t’i bashkohej gazetës në vitin 2001, ai ishte këshilltar i kryeministrit John Major dhe liderit konservator William Hague. Daniel u emërua në Dhomën e Lordëve në vitin 2013 dhe u emërua komentatori politik i vitit në Editorial Intelligence Comment Awards 2010, 2011 dhe 2013.
“Kur Barack Obama iu bashkua Senatit në vitin 2005 dhe u ul me një nga kontributet e zëvendëspresidentit të tij të ardhshëm, ai i dërgoi një ndihmësi një shënim me tre fjalë: “Gjuaj. Unë. Tani.” Por ishte gjithashtu tendenca e Bidenit për të bërë komente të papërshtatshme ose të çuditshme që u lidhën me të. Kur ai ishte nënkryetar, listat e “dhjetë gafave të tij” ishin një element kryesor gazetaresk.
Kështu që gabimi i tij më i fundit duke shtuar në fund të një fjalimi për Putinin, “Për hir të Zotit, ky njeri nuk mund të qëndrojë në pushtet” – nuk është domosdoshmërisht një shenjë se aftësitë mendore të presidentit janë në rënie. Tendenca e Biden për ad lib gjëja e parë që i vjen në kokë është një nga arsyet kryesore që iu desh deri në moshën 80-vjeçare për t’u bërë president.
Shumë më shqetësuese është se ai u bë president i një vendi që është thellësisht i ndarë dhe i pasigurt për rolin e tij në botë. Dhe kjo paraqet një sfidë të rëndësishme për Evropën.
Gjatë referendumit të vitit 2016, David Cameron mbajti një fjalim që u interpretua si një paralajmërim se Brexit mund të pasohet nga Lufta e Tretë Botërore. U sulmua gjerësisht si absurde. Tani? Tani nuk mendoj se duket absurde. Kishte dy kritika kryesore ndaj komenteve të Cameron. E para ishte thjesht se ata ishin histerikë. Edhe pse jo shumë kohë më parë kishim pasur një luftë në Evropë, për ish-Jugosllavinë, u konsiderua alarmante të sugjerohej se mund të kishte një tjetër së shpejti.
Cameron sugjeroi si burime të mundshme konflikti rritjen e agresivitetit të Rusisë dhe rritjen e nacionalizmit në Evropë. Ai sugjeroi se nëse Evropa shpërbëhej, të dyja këto gjëra mund të përbënin probleme serioze të sigurisë për Britaninë dhe ne sigurisht nuk do të ishim në gjendje t’i shmangnim pasojat e tyre. Duke pasur parasysh ngjarjet jo vetëm në Ukrainë, por edhe në Hungari, paralajmërimi i tij duket qartësisht i saktë. Dhe sigurisht jo histerike. Tani ka një luftë tokësore në Evropë, një luftë që mund të zgjasë me vite dhe mund të përhapet. Ideja e një lufte të tretë botërore me origjinë nga Evropa nuk është më pak e frikshme se sa ishte, por sigurisht që është shumë më e besueshme.
Kritika e dytë ishte për çdo lidhje midis paqes së Evropës së pasluftës dhe krijimit të Bashkimit Evropian. Kritikët e Cameron-it këmbëngulën, NATO dhe jo BE-ja ishte përgjegjëse për ruajtjen e paqes.
Më duket e qartë se të dy institucionet kanë qenë të rëndësishme për stabilitetin e Evropës në epokën e pasluftës, por ajo që Cameron po konsideronte kryesisht ishte e ardhmja dhe jo e shkuara. Dhe është e pamundur të kesh besim se aleanca Atlantike do të mbetet aq e fortë gjatë 75 viteve të ardhshme sa ka qenë që nga viti 1945. Ose edhe se do të jetë e besueshme gjatë dhjetë viteve të ardhshme.
Mbështetja amerikane për demokracinë dhe sigurinë evropiane ka qenë kaq konstante dhe është bërë një tipar kaq i pranuar, saqë ndonjëherë harrohet se sa i diskutueshëm ishte dikur një angazhim i tillë në Shtetet e Bashkuara. Kundërshtimi ndaj përfshirjes në argumentet e Evropës e pengoi Franklin Roosevelt që të angazhohej plotësisht në Amerikë në luftën kundër Hitlerit deri pas Pearl Harbour. Dhe pas luftës, Harry Truman u përball me rezistencë të ashpër ndaj politikës së tij të mbështetjes për NATO-n dhe Planin Marshall.
Tradita politike e izolacionizmit që nxiti këtë rezistencë shtrihet deri në krijimin e SHBA-së dhe mbetet e fortë në të majtë dhe në të djathtë. Presidentët amerikanë shpesh përmenden si liderët e botës së lirë. Por ky titull jo vetëm që duhej t’i ofrohej komandantit të përgjithshëm amerikan, por edhe të pranohej prej tyre. Presidenti i parë i SHBA që madje udhëtoi jashtë vendit ishte Theodore Roosevelt në shekullin e 20-të.
Amerikani tani lëkundet midis një admirimi të fshehtë për autoritarizmin e Vladimir Putin dhe Viktor Orban dhe një këmbënguljeje të furishme që askush të mos lejohet të shtyjë amerikanët. Ndërkohë e majta është e përkushtuar ndaj vlerave të demokracisë liberale, por nuk ka aspak besim se dëshiron ta mbështesë atë ushtarakisht. Disa pjesë të së majtës pyesin gjithashtu nëse angazhimi me Evropën ofron mbështetje për të kaluarën dhe imperializmin e bardhë.
Midis këtyre pozicioneve Biden përpiqet të mbajë qendrën. Por është zbuluese se për të gjetur një kandidat të aftë për ta bërë këtë, ishte e nevojshme të thirrej dikush aq i vjetër sa Biden dhe me kaq shumë të meta politike të dukshme. Biden nuk do të kishte fituar nëse nuk do të ishte përballur me një kundërshtar më të prirur ndaj gafave dhe më të çrregullt se ai.
Është një burim lehtësimi që pushtimi rus i Ukrainës nuk filloi kur Donald Trump ishte president. Por nuk është aspak e sigurt se do të përfundojë më parë, siç mund të ndodhë, ai është përsëri president.
E gjithë kjo do të thotë se Evropa nuk mund të mbështetet në udhëheqjen dhe mbështetjen e SHBA-së në të ardhmen, siç ka bërë në të kaluarën. Kjo udhëheqje dhe mbështetje mund të jetë e afërt. Por gjithashtu mund të mos jetë. Nuk është më diçka që mund ta marrim si të mirëqenë. Nuk është më i besueshëm politikisht.
Paralajmërimi i Cameron se ne nuk duhet të largohemi nga BE-ja u shpërfill dhe ne nuk do ta rishikojmë vendimin. Unë nuk propozoj të ketë një argument të kotë për referendumin e 2016-ës. Por është krejtësisht e qartë tani që ne përballemi me sfida të sigurisë në Evropë, të cilat duhet t’i trajtojmë si evropianë.
Gjëja më e rëndësishme dhe më e vështirë që kombet evropiane do të duhet të bëjnë është të paguajnë më shumë për mbrojtjen. Ne nuk mund të mbështetemi tek amerikanët që do të pengohen në mënyrën se si ata kanë bërë. Hendeku midis asaj se sa kemi nevojë dhe sa kemi paguar mund të rezultojë të jetë i madh.
Por pothuajse po aq e vështirë do të jetë krijimi i një identiteti dhe politikash të mbrojtjes evropiane dhe që Britania të gjejë një mënyrë për t’u angazhuar me të nga jashtë BE-së.
NATO mund të ofrojë ende një forum për një angazhim të tillë, me kusht që Britania të mos e shohë atë vetëm si një aleancë të dominuar nga Amerika. Ne duhet të përdorim NATO-n për të ndërtuar synime dhe politika të përbashkëta evropiane të mbrojtjes, të cilat deri tani i kemi kundërshtuar kryesisht, sepse ato mund të zvogëlojnë pavarësinë e Britanisë. Nëse nuk angazhohemi, atëherë këto politika do të vendosen pa ne.
Ne gjithmonë kemi debatuar nëse Britania po i nënshtrohet amerikanëve. Tani është koha për të debatuar se çfarë bëjmë nëse ata humbasin interesin për ne.