OSBE/ODIHR ka publikuar raportin final për zgjedhjet parlamentare të 25 prillit. Një ditë pas zgjedhjeve OSBE publikon një raport paraprak, por ky është raporti i fundit nga institucioni i cili monitoroi zgjedhjet.
”PËRMBLEDHJA EKZEKUTIVE
Pas një ftese nga qeveria e Republikës së Shqipërisë dhe në përputhje me të
mandatin, Zyra e OSBE-së për Institucionet Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR) vendosi një të Kufizuar
Misioni i Vëzhgimit të Zgjedhjeve (LEOM) për të vëzhguar zgjedhjet parlamentare të 25 Prillit 2021.
ODIHR LEOM vlerësoi pajtueshmërinë e procesit zgjedhor me angazhimet e OSBE-së, të tjera
detyrimet dhe standardet ndërkombëtare për zgjedhjet demokratike, si dhe legjislacionin kombëtar. Per
vëzhgimi afatshkurtër i zgjedhjeve, u formua një Mision Ndërkombëtar i Vëzhgimit të Zgjedhjeve (IEOM) si
një përpjekje e përbashkët e ODIHR LEOM, një delegacion i Asamblesë Parlamentare të OSBE-së dhe a
delegacioni i Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës.
Deklarata e Gjetjeve Paraprake dhe Konkluzionet e lëshuar nga IEOM në 26 Prill përfundoi
se “Në zgjedhjet e 25 Prillit, votuesit kishin një zgjedhje të kandidatëve, të cilët ishin në gjendje të bënin fushatë të lirë,
nën një kornizë ligjore e cila respekton liritë themelore. Pas një marrëveshje përparimi
duke i dhënë fund një ngërçi politik, palët kryesore të interesit kishin besim të mjaftueshëm në zgjedhjet për të marrë pjesë Një Komision Qendror i Zgjedhjeve i reformuar (KQZ) iu përkushtua mbikëqyrjes së zgjedhjeve procesi në mënyrë të organizuar dhe transparente, përkundër detyrimeve të reja të rëndësishme, përfshirë implementimi i teknologjive të reja. Partia në pushtet nxori avantazh të rëndësishëm nga ajo detyrimi, duke përfshirë përmes kontrollit të tij të administratave lokale, dhe nga keqpërdorimi i burimet administrative. Kjo u amplifikua nga mbulimi pozitiv i institucioneve shtetërore në media. Pretendimet për blerjen e votave nga partitë politike ishin përhapëse gjatë fushatës dhe një numër i lartë e hetimeve u hapën në këtë drejtim. Në një numër të kufizuar të qendrave të votimit dhe numërimeve të vëzhguara, procesi ishte kryesisht transparent dhe i qetë ”.
Zgjedhjet parlamentare u mbajtën pas një marrëveshje politike përparimi të arritur në qershor
2020, e cila u pasua nga reforma zgjedhore. Zgjedhjet u zhvilluan në sfondin e vazhdimit
bisedimet e pranimit me Bashkimin Evropian.
Kushtetuta garanton liritë themelore, dhe përkundër disa paqartësive dhe
mospërputhjet, Kodi Zgjedhor shërben si një bazë e përshtatshme për zhvillimin e zgjedhjeve demokratike.
Ndërsa ndryshimet në korrik 2020 në Kodin Zgjedhor u bazuan në një konsensus të gjerë politik dhe
ndoqi një proces konsultativ gjithëpërfshirës, ndryshime të mëtejshme kushtetuese dhe zgjedhore të miratuara në Tetor 2020 nuk u parapri nga konsultimi i duhur me palët e interesit.
Ndërsa një numër i ODIHR dhe Rekomandimet e Komisionit të Venecias u adresuan në ndryshimet legjislative, të tjera rekomandimet mbeten të papaguara, përfshirë ato që lidhen me de-politizimin e nivelit më të ulët komisionet zgjedhore, të drejtat e votimit të personave me aftësi të kufizuara, përgjegjësia penale për shpifje dhe përdorimi i materialeve të fushatës në lajme.
140 anëtarët e parlamentit u zgjodhën për një mandat katër-vjeçar përmes një rajoni të modifikuar së fundmi sistemi i përfaqësimit proporcional, me votuesit në gjendje të hedhin vota preferenciale në 1 nga 12 rrethet shumë-anëtare. Sistemi lejon kandidatë të pavarur, por nuk u garanton atyre të barabartë
mundësi krahasuar me kandidatët e partisë, në kundërshtim me standardet ndërkombëtare dhe OSBE-në
Angazhimet. Numri i vendeve të alokuara për secilin rreth në përgjithësi siguroi barazinë e
1 Versioni në anglisht i këtij raporti është dokumenti i vetëm zyrtar. Një përkthim jozyrtar është në dispozicion në gjuhën shqipe.
Republika e Shqiperise Faqja: 2
Zgjedhjet Parlamentare, 25 Prill 2021
Raporti Përfundimtar i Misionit të Vëzhgimit të Zgjedhjeve të ODIHR-it
votojnë Parlamenti i ri do të mblidhet në shtator 2021, pas certifikimit të rezultateve të zgjedhjeve
dhe betimi i anëtarëve të rinj.
Zgjedhjet parlamentare ishin përgjithësisht të organizuara mirë nga administrata zgjedhore. I sapoformuari
KQZ-ja me tre degët e veta të ndara mori përgjegjësi të reja të gjera pas legjislacionit të fundit
ndryshimet. Pavarësisht nga vonesat, përfshirë miratimin e rregulloreve thelbësore, fillimin e
një fushatë për edukimin e votuesve dhe trajnimin e stafit të sondazheve, KQZ arriti të përmbushë në mënyrë adekuate pjesën më të madhe
detyrimet e saj, duke përfshirë edhe ato të reja komplekse që lidhen me identifikimin elektronik të votuesve. Ka funksionuar në mënyrë transparente dhe të mbajtura seanca publike të transmetuara drejtpërdrejt dhe të hapura për pjesëmarrje nga palët e interesuara. Në përgjithësi, administrata zgjedhore në të gjitha nivelet gëzonte besimin e palëve të interesuara. Lëvizja drejt futjes së votimit elektronik ishte pjesë e marrëveshjes politike dhe 2020 reforma zgjedhore. KQZ-ja pilotoi teknologjinë e re të votimit dhe numërimit në 32 qendra votimi në Tiranë nga gjithsej 5,199 qendra votimi në vend. Afati kohor shumë i shkurtër për implementim e bëri të mos lejojë ligjërim thelbësor publik dhe kontroll të pavarur të teknologjive të reja.”